Zutphen, de kern van de provincie Gelderland

De belangwekkende archeologische opgravingen van 1946 en in 1993-1999 op en rond het plein 's-Gravenhof in Zutphen worden opnieuw bekeken en voor het eerst grondig uitgewerkt. Op deze blog zal wekelijks een nieuw bericht geplaatst worden over de resultaten van het project. De uiteindelijke resultaten zullen worden gepresenteerd in een lijvig onderzoeksrapport, in verschillende publicaties, waaronder t.z.t. een proefschrift. De palts zal ook worden gevisualiseerd volgens de jongste en nieuwste inzichten. Zutphen, de kiemcel van de provincie Gelderland De stad Zutphen is een van de belangrijkste schakels in de vroegstedelijke ontwikkeling van ons land. Het plein 's-Gravenhof in Zutphen representeert niet alleen een stadskern van regionaal en nationaal belang, doch door de historische context (stedelijke genese in de periode 800-1200 AD) en archeologische verschijningsvorm (centrum rijksaristocratie en mogelijk de Duitse vorsten) moet de vindplaats Zutphen van internationaal belang worden geacht.
Zutphen heeft als een van de zeer weinige Nederlandse steden een onafgebroken bewoningsgeschiedenis die teruggaat tot ver vóór de Middeleeuwen. Vanaf circa 300 na Christus hebben hier altijd mensen binnen een versterking gewoond en in de 9de eeuw lag op de plek waar de Berkel in de IJssel uitmondt, een grafelijk centrum van belang. Eind 9e eeuw werd de nederzetting na een vikingaanval omwald.
In de 11de eeuw verrees hier een van de grootste stenen gebouwen die ons land in die tijd rijk was: een zaal van meer dan 50 meter x 12,5 meter, opgetrokken uit tufsteen, met allerlei bijgebouwen eromheen. Zo'n gebouw kan eigenlijk alleen worden verklaard als palts (Duits: pfalz), een tijdelijk verblijf van de Duitse koning, een belangrijk lid van diens familie of een hoge aristocraat die troonpretenties had en dat wilde laten zien. De graven van Zutphen waren aan de Duitse koningen (de Ottonen) verwant; zij zijn (via vrouwelijke lijn) de voorouders van de later zo machtige hertogen van Gelre, en in Zutphen ligt de kiemcel van onze huidige provincie.
Het onderzoeksproject ‘De vorstelijke palts van Zutphen’ wordt in het kader van het NWO-Odysseeprogramma gesubsidieerd als kortlopend onderzoek. Het onderzoek werd tevens mogelijk gemaakt met een aanvullende subsidie van de provincie Gelderland uit het Belvoir-werkenprogramma 2010. Deelnemende instellingen en bedrijven: Gemeente Zutphen Universiteit van Amsterdam/Amsterdams Archeologisch Centrum (AAC) Aestimatica Het onderzoek wordt hoofdzakelijk uitgevoerd binnen de archeologische dienst van de gemeente Zutphen. Het Amsterdam Archeologisch Centrum van de Universiteit van Amsterdam (AAC) is al vele jaren bij het onderzoek naar het vroegstedelijke Zutphen betrokken. Prof. Dr. Frans Theuws zorgt voor de inhoudelijke begeleiding. Erica Rompelman, MA van het bedrijf Aestimatica onderzocht in het kader van haar studie aan het AAC de Karolingische botcomplexen van het paltsterrein. Zij levert in het kader van dit project een betrouwbare quickscan van een enorme bottendump uit de 12e eeuw. Dr. Chiara Cavallo (AAC) onderzoekt het botmateriaal van de palts zelf (10e-12e eeuw). Drs. Bob Beerenhout (AAC) bestudeert het vismateriaal. Chiara Cavallo draagt namens het AAC zorg voor de wetenschappelijke controle en synthese van de zoölogische data. Het doel is een beeld te vormen van de materiële cultuur en voedselcultuur van het paltscomplex.

Lees hier meer over mij

Mijn foto

vrijdag 29 juni 2012

Een tweede grafelijke hof

 
Een van de laatste voltooide 'capita selecta' gaat over de tweede hof van de graven van Gelre en Zutphen. Waar verbleven de graven nadat de oude paltshof in onbruik raakte? Al eerder is gewezen op een tweede hof van de graven op de plaats van het huidige dominicanenklooster (huidige museum en Broederenkerk). De hof ontstond in de 12e eeuw in de nieuwe handelsnederzetting tussen Berkel- en IJsseloever. In de 13e eeuw lag de hof centraal nabij de grote grafelijke ondernemingen: de watermolens en de stichting van de Nieuwstad. Bij recent bouwhistorisch onderzoek door het Monumenten Advies Bureau is vastgesteld dat in het nog bestaande dormitorium van het klooster een 13e-eeuwse bakstenen zaal schuil gaat van 25,5 x 8,7 meter. Van deze zaal staat nog aanzienlijk veel overeind en in de noordgevel en westelijke zijmuur zijn eenvoudige romaanse vensters aangetroffen. Deze zaal vertoont onmiskenbaar overeenkomsten met de oudste zaal (de zog. Rolzaal) van de Hollandse graaf en Rooms-koning Willem II op het Haagse Binnenhof. Deze meet 24 x 9 meter. Nog in de 13e eeuw werd naast de zaal een kerk gebouwd. Dit is de oudste bouwfase van de huidige Broederenkerk. Even speelde ik met de gedachte dat het gebouw aanvankelijk geen kerk was, maar een Gelderse Ridderzaal. De plattegrond van het complex deed wel erg veel denken aan het Binnenhof. Maar de Haagse Ridderzaal is eenschepig en het Zutphense gebouw van meet af aan drieschepig. Lang werd gedacht dat deze kerk in één keer gebouwd was rond 1300. Maar onderzoek maakt duidelijk dat dit minstens in twee fasen gebeurd is en dat die eerste fase mogelijk tussen 1284 en 1288 tot stand kwam. bij opgravingen medio juni 2012 achter het koor van de kerk werden aanwijzingen gevonden dat het koor van de kerk mogelijk pas rond 1400 werd gebouwd. Het koor heeft inderdaad overwegend kleinere bakstenen.

Gepost door op

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Abonneren op: Reacties posten (Atom)